تداوم رانت خودرو با اصلاح ناقص قیمت

 به نقل از دنیای اقتصاد، هفته گذشته ایران خودرو اولین فروش فوق‌العاده خود را پس از اعلام قیمت‌های جدید از سوی ستاد تنظیم بازار، برگزار کرد که در آن، 10‌هزار 500 دستگاه از محصولات این شرکت عرضه شد. حالا طبق آماری که ایران خودرو منتشر کرده، بالغ بر 5‌میلیون نفر در این طرح فروش شرکت کرده‌اند تا شانس برنده شدن در قرعه‌کشی، تقریبا یک به 476 نفر باشد. پیام اصلی این آمار اما تداوم جذابیت بازار خودرو برای سوداگران و البته مصرف‌کنندگان واقعی است. ستاد تنظیم بازار چهارشنبه دو هفته پیش مجوز افزایش به طور متوسط 18‌درصدی قیمت خودروهای داخلی را صادر کرد. هرچند هدف اصلی این ستاد از افزایش قیمت، کمک به خودروسازان برای عبور از بحران مالی و جذب نقدینگی در راستای بهبود تولید است، با این حال کاستن از تقاضای بازار نیز به عنوان هدفی مستتر در این مصوبه دنبال می‌شود. طی بیش از سه سال گذشته و به واسطه ایجاد فاصله‌ای بسیار زیاد بین قیمت کارخانه و بازار، رانت هنگفتی در بازار خودرو ایجاد شده که خیلی‌ها‌ را به شرکت در طرح‌های فروش خودروسازان سوق داده و می‌دهد.

خودروسازان محصولات خود را در قالب طرح فروش فوق‌العاده با قیمت‌های دستوری که بسیار کمتر از قیمت نرخ‌های بازار هستند، می‌فروشند، بنابراین استقبال زیادی از این طرح‌ها به عمل می‌آید. شرکت‌کنندگان در طرح‌های فروش فوق‌العاده را دو دسته تشکیل می‌دهند؛ نخست، سوداگران که می‌خواهند از رانت بازار بهره ببرند و دیگری، مصرف‌کنندگان واقعی که بسیاری از آنها توان خرید از بازار را ندارند. این البته در حالی است که سهم غالب تقاضا برای فروش فوق‌العاده خودروسازان را سوداگران تشکیل داده‌اند و مصرف‌کنندگان واقعی نقش بسیار کمرنگی در این ماجرا دارند. تقاضای بالغ بر5 ‌میلیون نفری برای فروش فوق‌العاده برای 10‌هزار و 500 دستگاه خودرو نشان می‌دهد که بازار همچنان برای سوداگران جذاب است و افزایش قابل‌توجه 18‌درصدی قیمت رسمی خودروها نیز نتوانسته این جذابیت را کاهش دهد. هرچند با توجه به نزولی شدن قیمت ارز در هفته گذشته، بازار خودرو کمتر از حد انتظار تحت‌تاثیر افزایش 18‌درصدی قیمت قرار گرفت، با این حال منحنی قیمت باز هم رشد نسبتا خفیفی را به خود دید. مقایسه قیمت کارخانه و بازار خودروهای داخلی نشان می‌دهد همچنان اختلافی عمیق در این بین وجود دارد و هرکس در طرح‌های فروش فوق‌العاده خودروسازان برنده شود، سود هنگفتی از محل این اختلاف خواهد برد. بنابراین بازار خودرو همچنان چه برای سوداگران و چه برای مصرف‌کنندگان واقعی، جذاب است، جذابیتی که تا وقتی فاصله قیمت کارخانه و بازار خودروها به کف نرسد، ادامه خواهد داشت. به اعتقاد کارشناسان و فعالان بازار خودرو، راه عبور از رانت هنگفت بازار خودرو، کنار گذاشتن قیمت‌گذاری دستوری است، زیرا در آن صورت، قیمت‌ها نزدیک به بازار تعیین می‌شوند و به شرط عرضه قوی از سوی خودروسازان، از رانت بازار کاسته می‌شود و حتی امکان کاهش قیمت هم هست. با این حال دولت فعلا برنامه‌ای برای آزادسازی قیمت ندارد و روند قیمت‌گذاری تا اطلاع ثانوی به این شکل است که ستاد تنظیم بازار هر وقت صلاح بداند، مجوز افزایش قیمت را برای خودروسازان صادر خواهد کرد.